Als zorgteams vastlopen en het lijkt alsof er geen uitweg meer is, kan Centrum Consultatie en Expertise (CCE) perspectief bieden. In onze podcast spraken we met Jacolien de Lange, consulent bij CCE. Zij is de reddingsboei voor teams die de grip kwijt zijn, waarbij de communicatie stokt en alles al geprobeerd lijkt. Met een frisse blik en effectieve methoden zorgt ze voor nieuwe inzichten en biedt ze hoop.
Een van de grootste problemen die Jacolien tegenkomt, is dat mensen vaak uitgeput zijn - zowel zorgverleners als familieleden. Iedereen heeft alles gegeven, maar zonder resultaat. Deze frustratie verspreidt zich op de werkvloer en zorgt voor nog meer spanningen. Op dat punt zit eigenlijk niemand te wachten op Jacolien, ofwel nóg een buitenstaander met nieuwe ideeën.
Wat ze veel ziet is dat de communicatie tussen familie en zorgpersoneel vaak stroef verloopt. Mantelzorgers nemen vaak een controlerende houding aan, wat weerstand oproept bij zorgmedewerkers. Maar ook dit gedrag komt ergens vandaan: mantelzorgers dragen continu de last van ‘levend verlies’. Ze zien hun dierbare steeds verder achteruit gaan en proberen grip te houden door hun zorg om te zetten in afvinklijstjes. Dit kan kil overkomen, maar is vaak een manier om met verdriet om te gaan. Begrip hiervoor kan helpen om het gedrag in de juiste context te plaatsen.
In een zorgomgeving vol frustratie is het makkelijk om te blijven hangen in wat er misgaat. Juist dan is het belangrijk om te kijken naar wat wél goed werkt. Succesmomenten zijn cruciale aanknopingspunten om verder te komen en nieuwe stappen te zetten.
Een van Jacolien's belangrijkste inzichten: 'je moet gedrag altijd eerst zien in de context en daarna er betekenis aan geven'
Jacolien komt nooit binnen met een kant-en-klare oplossing, maar het begint wel vaak bij bewustwording. Dat doe je door het kader te vergroten en vragen te stellen zoals ‘wie ben jij als mens?’ Waar laad jij van op en wanneer heb jij daar voor het laatst tijd voor gehad?’.
Een van haar favoriete methodes is de DISC-methode, die inzicht biedt in gedrag. Je kijkt naar het verschillende gedrag: vertoont iemand introvert of extravert gedrag en is iemand mens- of taakgericht? Het is een eerste reflectie op het gedrag. Soms is het heel herkenbaar en soms totaal niet. Wanneer mensen die spiegel voorgehouden krijgen, kan er ineens een knop omgaan, zelfs bij de grootste sceptici.
Een van Jacolien's belangrijkste inzichten: je moet gedrag altijd eerst zien in de context en daarna er betekenis aan geven. Wat in eerste instantie vreemd lijkt, kan volkomen logisch worden als je het grotere plaatje bekijkt. We doen snel aannames zoals "Hij zal wel zus of zo denken." maar wanneer je de moeite neemt om naar elkaar te luisteren, ontstaat vaak begrip. En dat is de sleutel tot betere samenwerking binnen teams.
Tot slot spraken we kort over innovatie en haar veranderde kijk op de inzet van zorgtechnologie. Ze herinnert zich nog hoe de robotkat als Sinterklaas cadeautje werd uitgedeeld en aanvoelde als een bedreiging voor haar werk: wat moet ik hier in hemelsnaam mee? Gaat dit mij vervangen? Ben ik straks overbodig? Die vragen poppen vaak op zodra er nieuwe zorgtechnologie op de werkvloer komt.
En we begrijpen dat gevoel heel goed. Maar het is soms ook frustrerend, want we zien elke dag hoe waardevol onze hulpmiddelen zijn voor zorgteams. En niet alleen om gezellig André Rieu te kijken, maar juist tijdens die uitdagende zorgmomenten.
Jacolien was jaren geleden ook sceptisch over innovatie. Inmiddels begrijpt ze dat die weerstand voortkwam uit onzekerheid. Zodra je doorhebt dat zorgtechnologie er niet is om je te vervangen, maar om je werk makkelijker te maken, ontstaat er ruimte voor wat écht belangrijk is: menselijke zorg. Meer tijd en aandacht voor wat alleen mensen kunnen.
Zoals Jacolien zo mooi zegt: dáár komt zorg en innovatie samen.