Skip to content

Wat kan muziek voor ouderen met dementie doen?

by Qwiek on
Blog

Misschien herinner je nog de video die de wereld over ging van de balletdanseres Marta. Een oudere vrouw uit Spanje met Alzheimer in een vergevorderd stadium. Ze leefde helemaal op vanuit haar dementie toen ze het Zwanenmeer hoorde.

Prof. dr. Erik Scherder, bekend van z’n colleges over de werking van het brein, zegt hierover in EenVandaag dat "mensen met dementie door muziek als het ware ontwaken en tot leven komen."

Bij dementie gaan de hersenfuncties langzaam maar zeker achteruit. Wat vaak begint met vergeetachtigheid, kan zich ontwikkelen tot een volledige afhankelijkheid, passiviteit en uitingen als angst, woede uitbarstingen en incontinentie.

Er is echter één gedeelte in de hersenen wat geen achteruitgang kent, het zogenaamde motorisch gebied. Vanuit dit gebied worden oude herinneringen opgeslagen. Juist met muziek wordt dit gebied wel bereikt. Volgens Scherder: “Muziek opent de deur tot oude geheugen systemen.” Om ouderen met dementie nog te kunnen “bereiken” in hun dagelijks leven biedt het inzetten van muziek gelukkig vele mogelijkheden.

Dagplanning met muziek voor ouderen met dementie

Ben je zorgverlener in een instelling, dan kan muziek eigenlijk voor elk gedeelte van de dag ingezet worden. Sommige instellingen kiezen ervoor om dit in samenwerking te doen met een muziektherapeut. Maar ook zonder muziektherapeut is het voor elke instelling gemakkelijk om muziek in te zetten. We hebben 5 momenten van de dag op een rij gezet:

muziek en dementie-3

1. Tijdens ADL, Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen zorgmomenten:

Is de bewoner angstig? Is er sprake van onbegrepen gedrag en is het lastig om de bewoner te benaderen, dan is muziek een ideale afleiding. De inzet van muziek kan fysiek agressief gedrag en agitatie tijdens de ADL aanzienlijk verminderen. Bovendien zorgt het ook nog voor een verbeterde de werktevredenheid van zorgverleners.

2. Beweging stimuleren:

Stilzitten leidt tot achteruitgang. Mensen met dementie begrijpen na het bewegen vaak meer en kunnen daarom soms zelfstandig taken uitvoeren.2 Muziek stimuleert beweging. Hiermee kunnen sportieve oefeningen (op een stoel of al dan niet in bed) of spontane dansmomenten gestimuleerd worden bij de bewoners. En voor ouderen waarbij dat niet meer lukt is nog steeds elke minimale beweging meegenomen. Denk aan tikken van vingers, bewegen van het hoofd en de lippen. Elke beweging is beter dan geen beweging.

andre rieu beleving-min-Jul-08-2024-07-34-13-6479-AM

3. Dagbesteding met muziek:

Wat is er mooier dan samen te kunnen genieten van muziek? Muziek maakt emoties los en roept vaak oude herinneringen op, ook bij ouderen met dementie.6 Juist omdat muziek dus één van de weinige mogelijkheden is om een oudere met vergevorderde dementie nog te kunnen bereiken, is het een ideaal middel voor de dagbesteding. Dit kan bijvoorbeeld onder begeleiding van een muziektherapeut, maar ook met zeer beperkte tijdsinspanning van zorgpersoneel door het bijvoorbeeld samen genieten van een live concert van André Rieu.

"Ontspanning met muziek werkt dan het beste als deze is afgestemd op de individuele muzikale voorkeuren van de oudere met dementie."

4. Welzijn & Ontspanning:

“Muziek ontspant als iemand onrustig is. Muziek leidt af op stressvolle momenten”, schrijft Alzheimer Nederland.7 Veel prikkels (visite, drukke televisieprogramma’s) kunnen het gedrag negatief beïnvloeden, terwijl rust juist positief werkt. Het is daarom verstandig om regelmatig rustmomenten op de dag in te plannen. Ontspanning met muziek werkt dan het beste als deze is afgestemd op de individuele muzikale voorkeuren van de oudere met dementie.

5. Slapen:

Bij dementie is er vaak sprake van een verstoord slaap-waakritme. Er is inmiddels veelvuldig aangetoond dat met de inzet van muziek bij ouderen met dementie de slaapkwaliteit en de lengte van het doorslapen sterk verbetert.3,4,5 Dit zorgt voor minder (slaap)-onderbrekingen en beter functioneren overdag. Het is mooi om te zien dat dit de oudere met dementie goed doet, en het tevens verlichting biedt voor zorgmedewerkers.

Referenties

  1. Referenties David W. Thomas, EdD, CTRS, Robert J. Heitman, EdD, Theresa Alexander, MS, The Effects of Music on Bathing Cooperation for Residents with Dementia, Journal of Music Therapy, Volume 34, Issue 4, Winter 1997, Pages 246–259, https://doi.org/10.1093/jmt/34.4.246

  2. Scherder, E. (2014). Laat je hersenen niet zitten: hoe lichaamsbeweging de hersenen jong houdt. Singel Uitgeverijen.

  3. Lai, H. L., & Good, M. (2006). Music improves sleep quality in older adults. Journal of advanced nursing, 53(1), 134-144.

  4. Julie E. Johnson (2003) The Use of Music to Promote Sleep in Older Women, Journal of Community Health Nursing, 20:1, 27-35, DOI: 10.1207/S15327655JCHN2001_03

  5. Lindenmuth, G. F., Patel, M., & Chang, P. K. (1992). Effects of music on sleep in healthy elderly and subjects with senile dementia of the Alzheimer type. American Journal of Alzheimer’s Care and Related Disorders & Research, 7(2), 13–20. doi:10.1177/153331759200700204

  6. Erik Scherder - Muziek is bewegen (Nacht van de Wetenschap), https://www.youtube.com/watch?v=r0AxQrCvAhQ

  7. Alzheimer Nederland, https://www.alzheimer-nederland.nl/muziektips

 
 

Related Articles